Choroby psów » Choroby oczu
Zespół suchego oka
Suche zapalenie rogówki i spojówki zwane przeważnie zespołem suchego oka, lub od łacińskiej nazwy keratoconjunctivitis sicca - KCS, pojawia się na skutek zaburzeń w systemie wydzielania łez. Jest bardzo poważnym i bolesnym schorzeniem, które nieleczone może prowadzić do pogorszenia lub utraty wzroku a w skrajnych przypadkach nawet do utraty całej gałki ocznej. Problem ten występuje najczęściej u psów małych ras, takich jak pudel, yorkshire terrier, cocker spaniel, shih tzu, pekińczyk i buldog angielski.
Warunkiem odpowiedniego nawilżenia gałki ocznej jest istnienie prawidłowego filmu łzowego, który składa się z trzech warstw:
- warstwa lipidowa, najbardziej zewnętrzna warstwa filmu łzowego, wytwarzana przez gruczoły tarczkowe i gruczoły Zeisa leżące wzdłuż brzegu powiekowego. Jej zadaniem jest ograniczenie parowania leżącej tuż pod nią warstwy wodnistej,
- warstwa mucynowa, wytwarzana przez komórki kubkowe spojówki jest położona najbliżej oka. Jej zadaniem jest zapewnienie połączenia filmu łzowego z rogówką,
- warstwa wodnista, wytwarzana przez gruczoł łzowy i gruczoł trzeciej powieki stanowi środkową warstwę filmu łzowego i znajduje się między warstwa lipidową a warstwa mucynową. Warstwa wodnista stanowi ponad 90% filmu łzowego i to jej niedobór powoduje pojawienie się objawów zespołu suchego oka.
Jak widać istotą problemu jest niedobór wodnej frakcji łez, który szybko prowadzi do suchości rogówki, powstania w jej wyniku stanów zapalnych a także nadprodukcji śluzu przez spojówki.
Przyczyny zespołu suchego oka mogą być następujące:
- brak lub niedorozwój gruczołów łzowych spotykany głównie u ras miniaturowych np. yorkshire terierów
- niedostateczne wydzielanie łez będące efektem zaburzeń immunologicznych. Przejawia się to tym, że układ odpornościowy psa błędnie rozpoznaje komórki własnych gruczołów łzowych, traktuje je jako obce i zaczyna niszczyć. Powoduje to zmniejszenie ilości produkowanych przez nie łez. Tego rodzaju immuno-zależną autodestrukcję gruczołu łzowego spotyka się głównie u buldogów, mopsów, cavalierów, cocker spanieli, westhighlandów oraz yorkshire terrierów
- nadmierne wyparowywanie łez spowodowane brakiem warstwy lipidowej i nieprawidłowym w związku z tym rozprowadzeniem filmu łzowego
- jako następstwo urazów w obrębie oczodołu w wyniku uszkodzenia nerwu unerwiającego gruczoł łzowy, przeprowadzonych uprzednio zabiegów chirurgicznych oraz niektórych przebytych chorób takich jak np. nosówka, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadczynność nadnerczy
- w wyniku stosowania niektórych leków. W tym przypadku zaburzenia funkcjonowania gruczołów łzowych zazwyczaj ustępują po zakończeniu kuracji, ale też mogą mieć charakter trwały.
Objawy
Objawy zespołu suchego oka są bardzo charakterystyczne. Na skutek upośledzenia działania filmu łzowego pojawia się niedostatek łez, uczucie piasku pod powieką, oko staje się zaczerwienione, podrażnione, a zwierzę odczuwa narastający dyskomfort. Choroba zaczyna się zwykle od obfitego wydzielania przez jedno lub dwoje oczu gęstego, często ropnego śluzu, który osadza się na dolnej powiece i bardzo szybko zasycha sklejając obie powieki. Dzieje się tak dlatego, że w sytuacji uszkodzenia warstwy wodnistej filmu łzowego zaczyna dominować warstwa mucynowa produkująca kleistą wydzielinę. Pies odczuwa ból i swędzenie i próbuje temu zaradzić pocieraj,ąc oko łapą lub ocierając głową o różne przedmioty, co oczywiście zamiast pomóc pogarsza sytuację. Mechaniczne drażnienie prowadzi najpierw do punktowego uszkodzenia rogówki a następnie w niedługim czasie do zapalenia i owrzodzenia rogówki. Im szybciej pies znajdzie się u lekarza, tym większa jest szansa na uniknięcie trwałego uszkodzenia gałki ocznej. Leczenie jest trudne i długotrwałe a efekty nie zawsze zadowalające.
Diagnozowanie
Wczesne zdiagnozowanie zespołu suchego oka jest niezwykle ważne, bo z czasem oko całkowicie traci zdolność wytwarzania łez a uszkodzenia jakie to schorzenie powoduje są nieodwracalne. Łzy pełnią bardzo ważne funkcje: nawilżają gałkę oczną, zapewniają poślizg podczas ruchu powiek a także eliminują drobne zanieczyszczenia znajdujące się na gałce ocznej. Bez nich oko staje się suche, podrażnione i obolałe, otwarte na różnego rodzaju infekcje i otarcia. Uwagę właściciela powinno zwrócić pociemnienie oka oraz pojawienie się siatki widocznych naczyń krwionośnych. Mimo tych. wydawało by się wyraźnych objawów, suche oko bywa mylone z zapaleniem spojówek prawdopodobnie dlatego, że dotknięte suchością oko nie zawsze wygląda tak samo i jak widać na poniższych zdjęciach wyraźnie potrafi się różnić.
Dla rozwiania wątpliwości najlepiej zaprowadzić psa do lekarza okulisty, który wykona test Schirmera, pozwalający dokładnie określić ilość produkowanych łez. Badanie polega na umieszczeniu pod dolną powieką specjalnej, delikatnej taśmy w taki sposób, by jej końcówka dotykała rogówki. Wchłania ona produkowane przez oko łzy a stopień nawilżenia oka łatwo można odczytać na odpowiednio wyskalowanej podziałce. Niebiesko zabarwiony odcinek taśmy wyraźnie pokazuje wynik: jeśli w ciągu 60 sekund przekroczy 15 mm można przyjąć, że gruczoły łzowe pracują prawidłowo i oko jest właściwie nawilżane. Oczywiście im mniejszy jest wybarwiony odcinek taśmy, tym większe jest zaawansowanie choroby. Test wykonuje się na obydwu oczach, bo wynik może być różny, choć przeważnie choroba dotyka obydwoje oczu.
Leczenie
Leczenie zespołu suchego oka jest bardzo niewdzięczne i w zależności od przyczyny schorzenia może trwać nawet przez całe życie. Najważniejsze jest ustalenie źródła problemu i leczenie choroby, która go spowodowała. W ten sposób podjęcie leczenia np. cukrzycy lub niedoczynności tarczycy może spowodować wyraźną poprawę nawilżenia gałki ocznej, dlatego też leczenie suchego oka wymaga przeprowadzenia kompleksowych badań mających na celu znalezienie pierwotnej przyczyny schorzenia. Czasem suchość oka pojawia się w wyniku podawania jakiegoś leku, wówczas trzeba go natychmiast odstawić i zwrócić się do lekarza, żeby zmienił go na inny.
Leczenie zespołu suchego oka wymaga jednoczesnego podawania kilku odpowiednio dobranych leków mających na celu złagodzenie dyskomfortu nieodłącznie związanego z ta chorobą a także zapobieganie dalszemu uszkodzeniu rogówki. Są to preparaty będące substytutem łez oraz pobudzające ich produkcję. Niestety leczenie farmakologiczne nie zawsze daje oczekiwane rezultaty, stosuje się wówczas operacyjne przemieszczenie przewodu ślinianki przyusznej do worka spojówkowego, co daje lepszy efekt niż stałe nawilżenie oka.
Ustalenie leczenia pozostaje w gestii lekarza prowadzącego, ponieważ jednak dostępnych jest kilka preparatów o różnym czasie działania, dobrze jest je wypróbować i wybrać ten, który w konkretnym przypadku okaże się najlepszy i najwygodniejszy do aplikowania. Jakiekolwiek pogorszenie trzeba niezwłocznie skonsultować z lekarzem ponieważ może się zdarzyć, że pies jest uczulony na zawarte w leku środki konserwujące. Doskonałym lekiem jest cyklosporyna, jej skuteczność zwiększa się stosownie do wyników testu Schirmera, im lepszy wynik testu tym większa jest szansa na poprawę.
Ponieważ oczy chorego psa są z reguły zaklejone, bardzo ważne jest regularne przemywanie oczu i usuwanie zaschniętej wydzieliny, która, zwłaszcza w lecie jest doskonałą pożywką dla rozwoju bakterii. Przed podaniem leku oko powinno być zawsze oczyszczone sterylnym gazikiem zwilżonym solą fizjologiczną. Dbałość o higienę uchroni psa przed komplikacjami i przyspieszy leczenie. Jest również niezbędna dla komfortu psa, któremu zaklejone oczy bardzo przeszkadzają, denerwują go i utrudniają mu widzenie. Szczególnie po nocy oczy są tak sklejone, że pies nie jest w stanie ich otworzyć.
Pozostaje pytanie o skuteczność leczenia. Nie ulega wątpliwości, że im wcześniej rozpoczęte, tym szanse na poprawę są większe, jakkolwiek całkowite wyleczenie jest raczej trudne. Trzeba jednak koniecznie podjąć terapię i nie zniechęcać się, bo bez niej stan oczu ulegnie szybkiemu pogorszeniu. W zdrowym oku rogówka nie jest unaczyniona, tlen i substancje odżywcze są jej na bieżąco dostarczane za pośrednictwem warstwy wodnistej filmu łzowego. Jeśli system nawilżania nie funkcjonuje prawidłowo, rogówka nie jest wystarczająco nawilżona, nie jest również odpowiednio odżywiona, wskutek tego traci przejrzystość, pokrywa się siatką naczynek krwionośnych, staje się matowa, pojawiają się rany a potem owrzodzenia. A stąd już blisko do perforacji i utraty oka. Systematyczne podawanie leków jest w stanie temu zapobiec, jeśli tylko uda się nie dopuścić do przesuszenia oka. W ostateczności pozostaje zabieg przemieszczenia ujścia ślinianki przyusznej do dolnego worka spojówkowego, który w około 70% przypadków przejmuje nawilżanie oka. Czasem zdarza się nadmierne wytwarzanie śliny co powoduje efekt mokrej twarzy. U ok. 5-10% z tych pacjentów wytracające się złogi śliny odkładają się na rogówce co niestety oznacza, że przewód ślinianki trzeba podwiązać i wrócić do nawilżania oka przy pomocy leków.
Skomentuj artykuł - napisz, jeśli chcesz poszerzyć zawarte w nim informacje lub podzielić się swoim doświadczeniem. Masz ciekawy tekst lub zdjęcia swojego autorstwa skontaktuj się z nami. Wszystkich chętnych do współpracy serdecznie zapraszamy!