Choroby psów » Endokrynologia
Niedoczynność tarczycy
Tarczyca to mały, niezbędny do życia gruczoł znajdujący się na przedniej stronie szyi, zaraz pod krtanią. Jego zadaniem jest produkowanie hormonów tarczycy: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), które z krwią rozprowadzane są po całym organizmie i wykorzystywane przez niemal każdą jego komórkę. Aktywnym, nasilającym metabolizm hormonem jest trójjodotyronina, a tyroksyna służy tylko jako surowiec do przemiany w trójjodotyroninę. Kalcytonina, trzeci wydzielany przez tarczycę hormon, nie ma większego znaczenia.Hormony T3 i T4 pełnią w organizmie bardzo ważną rolę: są odpowiedzialne za metabolizm komórkowy, wspomagają trawienie, regulują temperaturę ciała, pobudzają procesy wzrostu oraz stwarzają odpowiednie warunki dla prawidłowego funkcjonowania sierści i skóry. Mają również istotny wpływ na pracę serca, utrzymywanie właściwego ciśnienia krwi oraz działanie systemu odpornościowego organizmu. Nic więc dziwnego, że przy takim spectrum oddziaływania, każde zaburzenie w ich produkcji spowalnia i destabilizuje funkcje życiowe organizmu i stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia.
Pracą tarczycy steruje przysadka mózgowa poprzez tyreotropinę (TSH), która pobudza ją do produkcji hormonów. Przy nadczynności tarczycy (czyli nadmiernej produkcji hormonów) tarczyca zazwyczaj produkuje je bez udziału TSH, dlatego jego poziom jest niski. Natomiast przy niedoczynności tarczycy (czyli niedostatecznej produkcji hormonów), poziom TSH jest wysoki. Jak widać oznaczenie stężenia TSH dostarcza bardzo istotnych informacji na temat ewentualnych nieprawidłowości w działaniu tego gruczołu.
Czym jest niedoczynność tarczycy ?
Niedoczynność tarczycy (hypotyroidyzm) jest jedną z najczęściej spotykanych chorób endokrynologicznych, których przyczyną są zaburzenia w wydzielaniu hormonów. Spowodowana jest niedoborem hormonów tarczycy T3 i T4 w organizmie. Pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj dość późno, około 5-10 roku życia. Ponieważ jednak jest to choroba bardzo podstępna, która przez długi czas nie daje specyficznych objawów lub nie zostaną one przez właściciela psa dostrzeżone, w tym wieku tarczyca jest już najczęściej w 75% zniszczona. To powoduje, że w momencie, w którym przystępujemy do leczenia psa, nie mamy do czynienia z początkiem choroby ale z jej zaawansowanym stadium. Niedoczynność tarczycy występuje w dwóch postaciach: pierwotnej i wtórnej
- niedoczynność pierwotna,
Do ras najbardziej zagrożonych pierwotną niedoczynnością tarczycy należą: beagle, charty rosyjskie, setery irlandzkie, dogi niemieckie, airedale terriery, jamniki, dobermany, cocker spaniele, pudle, rhodesian ridgebacki, labradory, golden retrievery, owczarki niemieckie, staroangielskie oraz polskie owczarki nizinne. Szczególnie zagrożone są zwierzęta powyżej piątego roku życia.
- niedoczynność wtórna,
Przyczyny niedoczynności tarczycy
Główną przyczyną niedoczynności tarczycy jest limfocytarne zapalenie tego gruczołu, w wyniku którego dochodzi do upośledzenia jego działania, a w najbardziej niepomyślnym przebiegu do zaniku miąższu tarczycy. Przyczyną problemu może być także wrodzony niedorozwój tarczycy, choroba Cushinga, zaburzenia funkcjonowania przysadki mózgowej, nowotwory, niedobór jodu. Niedoczynność tarczycy może wystąpić również po jej chirurgicznym usunięciu, a także na skutek podawania niektórych leków, szczególnie hormonów. Ponieważ podawanie testosteronu obniża, a estrogenów podwyższa poziom hormonów tarczycy, lekarz do którego pies trafił, musi być zawsze poinformowany, czym pies był do tej pory leczony.
Objawy choroby
Widoczne dla opiekuna objawy niedoczynności tarczycy są mało wyraziste, samopoczucie psa pogarsza się na tyle powoli, że często traktowane jest jako powolne starzenie się organizmu, zwłaszcza, że momencie, kiedy można je zauważyć pies ma już zazwyczaj 4-5 lat. Na dodatek u poszczególnych psów choroba przebiega inaczej a jej objawy są tak niespecyficzne, że trudno je powiązać z tarczycą. W efekcie pies nie jest leczony, choć choroba sieje spustoszenie w jego organizmie i jeśli mu się uważnie przyjrzeć, nie ulega wątpliwości, że to coś więcej niż zwykłe, związane z wiekiem osłabienie formy. Najważniejsze objawy choroby, jakie właściciel jest w stanie dostrzec, mieszczą się przede wszystkim w dwóch głównych obszarach: zmiany w zachowaniu psa oraz problemy skórne. Jeśli chodzi o zachowanie, pierwsza rzuca się w oczy narastająca niechęć do ruchu. Pies bardzo szybko się męczy i mimo braku apetytu wyraźnie przybiera na wadze. Staje się apatyczny, osowiały i najchętniej spędza czas drzemiąc na swoim posłaniu. Psa, który dotąd na widok smyczy szalał z radości, spacery przestają cieszyć, bez ociągania wraca do domu, zwłaszcza w zimie. Jest mniej odporny na chłód nie tylko na spacerze, również w domu najchętniej lokuje się w tych miejscach, gdzie jest ciepło: w lecie tam gdzie dociera słońce, w zimie przy kaloryferze.
Przy niedoczynności tarczycy zawsze następuje wyraźne pogorszenie kondycji skóry, która staje się sucha, szorstka, z tendencją do przebarwień i pękania. Sierść jest przerzedzona, matowa i nietypowa w dotyku. Pojawia się łojotok, łupież i symetryczne wyłysienie boków tułowia, grzbietu nosa oraz ogona.
Ponieważ tarczyca jest swego rodzaju motorem napędowym całego organizmu do wymienionych wyżej problemów dołącza się spadek odporności, częste infekcje, stany zapalne oczu i jamy ustnej, dysfunkcja układu pokarmowego (wymioty, zaparcia, biegunki), zaburzenia nerwowe (kręcenie się w kółko, potykanie o przedmioty, trudności w utrzymaniu równowagi), naprzemienna apatia i stany nerowowści a nawet agresji oraz dolegliwosci sercowe (arytmia, zwolnienie akcji serca). U suk używanych do hodowli pojawia się brak lub zaburzenia cyklu rujowego, u psów - reproduktorów obniżony popęd seksualny i problemy z kryciem. U jednych i drugich bezpłodność.
Diagnozowanie
Potwierdzenie niedoczynności tarczycy nie jest łatwe. Obserwowane u poszczególnych psów objawy często się różnią, pojawiają się w niejednakowym natężeniu i konfiguracjach. Dość charakterystyczne na pierwszy rzut oka objawy skórne spotyka się także w innych schorzeniach o podłożu hormonalnym. Dlatego też oprócz badania i szczegółowego wywiadu, podstawowe znaczenie mają badania laboratoryjne: morfologia, biochemia (profil wątrobowy, nerkowy, cholesterol), badanie moczu w celu wykluczenia cukrzycy i niedoczynności kory nadnerczy oraz oczywiście oznaczenie poziomu hormonów tarczycy z których podstawowy jest hormon T4 - tyroksyna i TSH czyli tyreotropina.Wyniki tych badań niestety nie zawsze są miarodajne, ponieważ poziom hormonów może się zmieniać w zależności od pory dnia, temperatury otoczenia, poziomu stresu lub jednoczesnego występowania rozmaitych chorób, takich jak nadczynność kory nadnerczy, choroby nerek lub nowotwory. Poziom T4 i T3 (tyroksyny i trójjodotyroniny) może także ulec obniżeniu na skutek stosowania niektórych leków. To powoduje, że badanie może wykazać niedobór hormonów tarczycy mimo, że sam gruczoł pracuje prawidłowo i to nie on wymaga leczenia ale schorzenie które ten brak powoduje.
W niektórych przypadkach postawienie diagnozy wymaga wykonania biopsji tarczycy, oczywiście w pełnym znieczuleniu. Pomocne może być także badanie kardiologiczne, które w przypadku niedoczynności wykazuje zwolnienie akcji serca a także mikroskopowe badanie skóry. Pobranie zeskrobiny naskórka pozwala nie tylko wykluczyć lub potwierdzić obecność pasożytów jako przyczyny problemów, ale również ocenić kształt cebulki włosowej. Ma ona istotne znaczenie, ponieważ na skutek zaburzenia pracy tarczycy wzrost włosa zostaje zahamowany w fazie anagenu i ma wyraźnie inny kształt cebulki niż u psa zdrowego. O niedoczynności tarczycy mogą świadczyć także niektóre schorzenia oczu: lipidoza, wrzód rogówki, opadanie powiek lub zapalenie naczyniówki.
Leczenie
Leczenie polega na suplementacji odpowiednią dawką lewotyroksyny - syntetycznego hormonu tarczycy. Musi być ona wyliczona indywidualnie dla każdego chorego na podstawie badań laboratoryjnych. Pierwsze oznaki prawy można zauważyć już po tygodniu podawania leku. Powoli zaczyna poprawiać się samopoczucie psa, ale dopiero 6-8 tygodniowe leczenie przyniesie efekt w postaci stopniowego wycofywania się zmian skórnych. Po tym czasie wskazane jest kontrolne badanie krwi, niezbędne do sprawdzenia czy dawka leku została dobrze dobrana, czy też może wymaga korekty. Jej ustalenie może trwać nawet kilka tygodni, co siedem dni zwiększa się ilość tyroksyny, aż dochodzi się do właściwej dawki. Konieczna jest ścisła współpraca właściciela psa z lekarzem prowadzącym i regularne wykonywanie badań kontrolnych, żeby nie doszło do przedawkowania leku. Może się to objawić ogólnym pobudzeniem, przyspieszoną akcją serca, wzmożonym pragnieniem, częstym oddawaniem moczu, wymiotami oraz biegunką. Warto więc zgłaszać się na wszystkie badania, bo prawidłowo ustalona dawka jest podstawą sukcesu.Niedoczynności tarczycy nie da się wyleczyć, pies musi otrzymywać brakujący hormon do końca życia, konieczne jest także wyleczenie innych chorób, mogących zaburzać pracę tarczycy, oczywiście, jeśli pies na nie cierpi. Dzięki temu będzie mógł normalnie funkcjonować, bo znikną spowodowane chorobą zmiany w zachowaniu, cofną się także dolegliwości sercowe i inne, a łyse plamy na nowo porosną zdrowym włosem.
Lek musi być jednak bardzo regularnie podawany, bo uzupełnia to, czego organizm psa sam nie wytwarza. Podaje się go zawsze rano, na czczo, co najmniej pół godziny przed pierwszym posiłkiem. Nigdy nie wolno go łączyć z innymi lekami. Ponieważ podawanie tyroksyny zmniejsza poziom wapnia i jeszcze bardziej żelaza, pierwiastki te muszą być również uzupełniane. Zazwyczaj 1-2 razy w roku wykonuje się kontrolne badanie, dla sprawdzenia, czy dawka leku nie wymaga korekty.
Skomentuj artykuł - napisz, jeśli chcesz poszerzyć zawarte w nim informacje lub podzielić się swoim doświadczeniem. Masz ciekawy tekst lub zdjęcia swojego autorstwa skontaktuj się z nami. Wszystkich chętnych do współpracy serdecznie zapraszamy!