Clumber spaniel

Wybierz inną rasę

Zgodnie ze wzorcem


Sierść clumber spaniela jest bardzo obfita, prosta, jedwabista, płasko przylegająca do ciała. Tworzy charakterystyczne frędzle na klatce piersiowej, uszach, kończynach i ogonie. Składa się z bardzo gęstego włosa okrywowego i obfitego, wełnistego podszerstka, dzięki czemu jest odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne.

Umaszczenie: białe z jasno cytrynowymi, lub znacznie niżej cenionymi pomarańczowymi łatami, występującymi zazwyczaj na głowie, oraz drobnymi cętkami na głowie i kończynach.

Pielęgnacja sierści

Szata clumber spaniela wymaga bardzo regularnej pielęgnacji, w szczególności szczotkowania. Systematycznej dbałości wymagają długie, przylegające uszy, do których podczas biegania po lesie łatwo dostaje się wilgoć i różne zanieczyszczenia. Po każdym spacerze powinno się zajrzeć psu do uszu, sprawdzić czy nic się w sierść nie wplątało i ewentualnie usunąć, a w czasie deszczowej pogody, osuszyć je miękką szmatką. Jest to bardzo ważne, bo wilgoć w słabo wentylowanych uszach jest doskonałym środowiskiem dla rozwoju chorób grzybiczych.

Clumber spaniel w przeciwieństwie do cocker spaniela, jest przeważnie psem pracującym, coraz częściej jednak pełni rolę psa do towarzystwa.  Mimo, że wiele psów polujących kąpie się najczęściej w jeziorze i są bardzo szczęśliwe, to jednak pies, który żyje ze swoimi opiekunami w mieszkaniu musi być poddawany regularnym zabiegom pielęgnacyjnym. Utrzymanie jego szaty w czystości nie jest zbyt skomplikowane i nie wymaga nadzwyczajnych zdolności manualnych. Wymaga za to systematyczności, bo jego włos w niektórych miejscach ma tendencję do plątania i filcowania.

Szczotkowanie


Dla clumber spaniela najważniejszym zabiegiem pielęgnacyjnym jest szczotkowanie, dlatego jak najwcześniej trzeba go do niego przyzwyczaić. Musi je nie tylko akceptować, ale nawet polubić, wtedy zabierze niewiele czasu i nie będzie żadnym problemem. Nie wolno popełnić błędu, bo jedno szarpniecie może spowodować, że pies się zrazi i na widok szczotki będzie uciekał i chował się po kątach. Spokój, cierpliwość, pochwały i smakołyki pomogą mu polubić zajmowanie się jego sierścią.

Do pielęgnacji potrzebne są dwie szczotki. Jako pierwszą powinniśmy kupić szczotkę włosianą i zacząć używać jej jak najwcześniej, już około szóstego tygodnia życia. Warto w nią zainwestować, bo będzie służyła przez wiele lat. W momencie, kiedy w miejsce szczenięcego puchu zacznie pojawiać się dorosła sierść potrzebna będzie druga szczotka, druciana, do rozczesywania dłuższych partii owłosienia. Trzeba sprawdzić czy jej końce są idealnie gładko zakończone (bez kapturków), nie mogą drapać, ani tym bardziej kaleczyć skóry. Nie mogą również wyrywać włosa. Wielkość obydwu szczotek powinna być dopasowana do wielkości psa. Warto zaopatrzyć się także w dobrej jakości metalowy grzebień do rozczesywania supłów i frędzli.

Psa szczotkuje się średnio dwa razy w tygodniu, natomiast tego, które przy okazji każdego spaceru ma okazję buszować po parku lub lesie, nawet codziennie. Wczepione we włosy patyki i trawy usuwamy palcami, bo w ten sposób nie wyrywa się włosa. Dopiero potem dokładnie rozczesujemy te miejsca grzebieniem. Szczotkowanie zaczynamy zawsze od dokładnego przeglądu sierści, bo w ten sposób nie przeoczymy żadnego supła lub wczepionego kłoska, o który w czasie szczotkowania moglibyśmy zahaczyć i sprawić psu ból. Pamiętajmy, że nigdy nie wolno szczotkować na sucho, bo włos się łamie i niszczy. Podczas rozczesywania spryskujemy sierść specjalną odżywką w aerozolu, zawierającą olejki roślinne, która ułatwia szczotkowanie, zapobiega elektryzowaniu się włosa oraz plątaniu i filcowaniu się sierści.

Sierść clumber spaniela czesze się i szczotkuje zawsze z włosem, a nie pod włos. Często popełnianym błędem jest szczotkowanie po wierzchu, co powoduje, że przy skórze pozostają supły, które po pewnym czasie mogą przekształcić się w filce. Najbardziej podatne na filcowanie miejsca to: za uszami, na przedpiersiu, w pachwinach i na ogonie.

Kąpiel


po powrocie ze spaceru

Przed kąpielą sierść musi być zawsze bardzo dokładnie rozczesana a wszystkie supły i filce usunięte, bo pod wpływem wody ulegną zacieśnieniu i będą dużo trudniejsze do rozczesania. Psa kąpiemy średnio raz w miesiącu. Wielu właścicieli clumber spanieli uważa, że jest to pies użytkowy i nie ma potrzeby kąpania. Pamiętajmy jednak, że na sierści psa żyjącego w mieście osiada nie tylko zwykły kurz, ale także mnóstwo różnego rodzaju środków chemicznych, które niszczą i wysuszają sierść. Dlatego też trzeba psa kąpać, bo szampon je zmywa a balsam tworzy warstewkę ochronną przed ich agresywnym działaniem. Długotrwałe działanie środków chemicznych może spowodować problemy skórne: świąd, wypryski, stany zapalne.

Do kąpieli używamy dobrych szamponów pielęgnacyjnych lub specjalistycznych, dostosowanych do aktualnych potrzeb sierści. W przypadku przesuszenia lub problemów skórnych najbardziej odpowiedni będzie szampon regenerujący lub leczniczy, w przypadku problemów z kolorem - szampon intensyfikujący tę barwę, która wymaga poprawienia. Bardzo wskazane jest użycie po kąpieli balsamu-odżywki, która wzmacnia i odżywia włos oraz zapobiega jego plątaniu i filcowaniu.

Przed kąpielą dokładnie moczymy sierść trzymając końcówkę prysznica blisko ciała psa. Ta sama zasada obowiązuje również wtedy, kiedy trzeba wypłukać sierść po umyciu szamponem. Strumień wody kierowany z większej odległości powoduje, że woda odbija się i rozpryskuje, a szampon dłużej się pieni. Psa myjemy zawsze dwukrotnie a potem bardzo dokładnie płuczemy, również pod brzuchem, gdzie spływa cała, powstała w czasie kąpieli piana. Szampon zawsze trzeba rozcieńczyć, bo skondensowany wcale nie myje lepiej, za to gorzej się rozprowadza a jego nadmiar bardzo trudno wypłukać. Pamiętajmy, że rozcieńczamy tylko tyle ile tego dnia zużyjemy, zmieszanego z wodą nie można zbyt długo przechowywać, bo z czasem traci właściwości myjące.

Po dokładnym spłukaniu i odciśnięciu sierści ręcznikiem nakładamy balsam-odżywkę, równomiernie ją rozprowadzamy i zostawiamy na 3-5 minut. Odżywka jest niezbędna, ponieważ ułatwia rozczesywanie, odbudowuje lipoproteinową otoczkę włosa, odżywia, uelastycznia sierść i sprawia, że dłużej pozostaje czysta. Na koniec odciskamy sierść dobrze wchłaniającymi wilgoć ręcznikami i suszymy letnią suszarką, szczotkując ją zgodnie z kierunkiem włosa. Jeśli w trakcie suszenia spryskamy ją odżywką do szczotkowania w aerozolu, nie będzie się elektryzowała i plątała. Na zakończenie suszenia zmniejszamy temperaturę suszarki, żeby wychłodzić sierść i zamknąć łuski włosów.


 Czystość bez kąpieli

Jeśli z jakichś względów kąpiel nie jest wskazana lub nie mamy na nią czasu, można szybko przywrócić psu czystość przy pomocy specjalnego lotionu. Najlepiej naciągnąć warstewkę waty na włosianą lub drucianą szczotkę, zwilżyć ją lotionem i starannie wyszczotkować. Brud pozostanie na wacie, a sierść po wyschnięciu będzie pachnąca i czysta.

Sierść clambera można również wyczyścić przy pomocy pudrów czyszczących w aerozolu. Odchylamy ją ręką warstwa po warstwie i spryskujemy pudrem z odległości około 20 cm starając się, by puder dotarł aż do skóry. Następnie lekko masujemy sierść, żeby rozprowadzić puder i pozostawiamy na kilkanaście minut. Na koniec bardzo dokładnie szczotkujemy psa z włosem i pod włos. Sierść jest czysta, pachnąca a do tego bardziej puszysta.

Uwaga: pojemnik z pudrem trzeba przed użyciem odwrócić do góry dnem i energicznie wstrząsnąć, żeby dobrze wymieszać jego zawartość. Puder jest zazwyczaj w zawiesinie i dłużej nieużywany osiada na dnie pojemnika.
                                                              na zdjęciu: PL Champion FABRICIO Cudeńka


Higiena

Oprócz sierści, bardzo regularnej pielęgnacji wymagają także oczy, uszy, zęby, pazury, łapy oraz gruczoły okołoodbytowe. Dokładne wskazówki jak je pielęgnować znajdują się tutaj.
                                                                                  
Właściciel clambera powinien zwrócić uwagę na zwisające uszy, w których pies potrafi przynieść ze spacerów po lesie całe mnóstwo śmieci. Szczególnie niebezpieczne są kłoski, które, jeśli dostaną się w głąb kanału słuchowego, mogą stać się przyczyną stanu zapalnego. Warto również po każdej kąpieli i po powrocie ze spaceru podczas deszczowej pogody osuszyć wewnętrzną stronę małżowiny usznej miękką szmatką, bo wilgoć sprzyja powstaniu infekcji grzybiczych. 
 


Jak dobrać akcesoria oraz kosmetyki do potrzeb i rodzaju sierści:

  

PL Champion Mł. Champion Polski Litwy Łotwy Estonii Wymeswold ICE CUBE

Przygotowanie do wystawy psa myśliwskiego rządzi się swoimi prawami zwłaszcza, jeśli jest to rasa, która nie została za bardzo oderwana od swojego naturalnego środowiska i stale większość jej przedstawicieli żyje blisko natury i polowania. Ich właściciele twierdzą, że sierść powinna być jak najmniej wystylizowana, ale trudno sobie wyobrazić psy konkurujące o trofea wystawowe, które by nie były odpowiednio przygotowane. Przede wszystkim sierść musi być w idealnej kondycji, zdrowa i lśniąca. Podczas kiedy codzienna pielęgnacja sprowadza się w zasadzie do utrzymania czystości i usunięcia martwej sierści, przygotowanie do wystawy wymaga takiego wytrymowania i wymodelowania sierści, żeby wygląd psa jak najbardziej odpowiadał wzorcowi rasy.

Głowa i szyja


Zaczynamy od głowy. Wyskubujemy, najlepiej palcami, wszystkie odstające włoski, które zaburzają linię głowy. Najlepiej usunąć je szybkimi ruchami wyskubując po jednym lub kilka włosków, zawsze zgodnie z kierunkiem ich wzrostu. Po tym zabiegu włos na głowie powinien być przylegający, idealnie gładki i lśniący. Wszystkie długie, odstające włosy na kufie również powinny być wydepilowane. Przy pomocy nożyczek degażujących skracamy sierść na całej wewnętrznej stronie małżowiny usznej. Przy okazji usuwamy, tym razem palcami, sierść zarastającą wejście do kanału słuchowego uważając, żeby wyskubywany włos nie dostał się do jego środka. Zewnętrzną stronę ucha starannie szczotkujemy i wyczesujemy martwy włos gęstym grzebieniem. Jeśli nie wszystko udało się wyczesać, resztę trymujemy, najlepiej palcami. Włosy porastające małżowinę uszną powinny być jedwabiste i proste, im częściej będą szczotkowane i wyskubywane, tym lepiej będą się układały. Frędzle na brzegu ucha wyrównujemy degażówkami pamiętając, żeby zachować naturalny kontur ucha i żeby linia cięcia nie była widoczna, tylko delikatnie wycieniowana. Pamiętajmy, że małżowinę uszną w czasie skracania włosa trzymamy zawsze między palcami (kciukiem i wskazującym), żeby jej nie skaleczyć, bo bardzo krwawi. Nie wolno też przyciąć sierści za krótko, żeby skóra na brzegu ucha nie była widoczna. Jeśli sierść przy nasadzie na ucha jest zbyt obfita, najlepiej ją przerzedzić i spłaszczyć degażówkami.


przed trymowaniem

Sierść na szyi dokładnie wyczesujemy i jeśli trzeba usuwamy nadmiar podszerstka trymerem hakowym. Jeśli mimo to szyja wydaje się zbyt masywna trzeba delikatnie przerzedzić sierść nożyczkami degażującymi a nadmiar włosa lekko skrócić trymerem na na odcinku od żuchwy aż do rękojeści mostka. Ponieważ jest to miejsce bardzo wrażliwe, można posłużyć się maszynką, którą kładziemy płasko na szyi i prowadzimy w dół, zgodnie z włosem jednym równym posunięciem, bez zatrzymywania i odrywania, żeby uniknąć powstania „schodków”. Linia po cięciu musi być idealnie gładka.

Na górnej linii, począwszy od guza potylicznego w stronę kłębu i aż do łopatek trymujemy, żeby usunąć włos, który psuje kontur. Ta część musi łagodnie opadającą linią harmonijnie łączyć się z sierścią na grzbiecie, która aż do nasady ogona musi być również wytrymowana.

Tułów



Szata na grzbiecie powinna być gładka, prosta, lśniąca, bez śladu skrętów. Aby uniknąć skręcania się włosa, co najczęściej ma miejsce przy dużej ilości podszerstka, trzeba sierść na całym tułowiu przetrymować palcami. Spowoduje to „przyspieszone linienie” i pozwoli za jednym zamachem pobudzić nową sierść do wzrostu i pozbyć się skręcających się włosów. Nadmiar podszerstka, szczególnie w okresach linienia, trzeba na bieżąco wyczesywać specjalnym zgrzebłem lub trymerem poprzecznym (coat king).

Jeśli w miejscach porośniętych dłuższym włosem tworzą się supły, trzeba je najpierw zwilżyć odżywką rozplątującą, następnie rozluźnić palcami a na końcu rozczesać ustawionym na sztorc metalowym grzebieniem. Jeśli to nie pomoże można spróbować porozcinać supeł wzdłuż włosa specjalnym rozcinakiem lub czubkiem nożyczek a następnie wyczesać grzebieniem. Nigdy nie wolno wyciąć supła w poprzek pasma włosów, bo będzie to bardzo widoczne i niezwykle trudne do zamaskowania. Po całkowitym rozplątaniu supłów rozczesujemy sierść i przy pomocy nożyczek degażujacych wyrównujemy pozostałe po rozcinaniu sterczące kępki. Niestety po wycinaniu supła praktycznie zawsze pozostaje ślad i to miejsce, nawet jeśli je przykryjemy warstwą włosów, może być widoczne. Dlatego też za wszelką cenę trzeba starać się obejść beż użycia nożyczek. Więcej o tym, jak radzić sobie z problemem plątania i filcowania się sierści tutaj.

Po sprawdzeniu czy nie ma sfilcowań rozczesujemy wszystkie frędzle: na przedpiersiu, pod brzuchem, na kończynach i na ogonie. Wyrównujemy je degażówkami w taki sposób, żeby brzeg frędzla wyglądał naturalnie. U niektórych psów sierść w tych miejscach jest bardzo obfita, występuje to czasem na przedpiersiu, ale najczęściej w miejscu tzw. portek, co może niepotrzebnie wydłużyć sylwetkę psa. Zdarza się również, że na łopatkach i na udach włosa jest zbyt dużo, co powoduje, że sylwetka psa staje się ciężka. Nie ma innego wyjścia, trzeba ten nadmiar najpierw wytrymować a potem delikatnie wycieniować degażówkami. Ale zanim się do tego zabierzemy warto jeszcze raz solidnie przeczesać sierść bardzo gęstym grzebieniem wszędzie tam, gdzie jest jej za dużo. Aż trudno uwierzyć, jakie to doskonałe daje efekty. Ostatni retusz przy pomocy trymera powinien wyeliminować wszystko to, co psuje sylwetkę i doprowadzić ją do wzorcowego wyglądu.


Największy problem jest z reguły z sierścią na pośladkach, bo potrafi być rozwichrzona i trudna do uporządkowania. Wymaga starannego rozczesania i wytrymowania w taki sposób, żeby uwypuklić linię tyłu oraz prawidłowe, niskie osadzenie ogona, któremu przez skrócenie frędzli i odpowiednie degażowanie nadajemy owalny kształt.

Sierść porastająca dolną część tułowia tworzy dość długie frędzle Połączenie dłuższego włosa z krótszym (na bokach tułowia wyrównujemy nożyczkami degażującymi ustawionymi ostrzem w górę tak, żeby cięcie nie było widoczne. Dolną linię frędzli bardzo delikatnie wyrównujemy degażówkami.


Kończyny

Włos na przednich kończynach wyrównujemy pamiętając o skróceniu degażówkami odstającej kępki sierści na łokciach. Nogi mają być proste, łokcie nieodstające. Podobnie kończyny tylne, z tym, że tu musimy mieć na uwadze podkreślenie dobrego kątowania. Służy temu skrócenie sierści na tylnej stronie uda i pozostawienie dłuższej z jego przedniej strony. Odwrotnie na podudziu, skracamy sierść z przedniej strony, natomiast z tylnej powinna pozostać odpowiednio dłuższa. Następnie podczesujemy sierść na wierzchu łapy pod górę i wyrównujemy ją nożyczkami degażującymi. Zbyt długi włos kładący się na ziemi musi być na okrągło, zgodnie z obrysem łapy przycięty, bo łapa clumbera zgodnie ze wzorcem ma być mała i zwarta.
 
W przypadku, kiedy pies nie ściera sobie pazurów w sposób naturalny, powinny być obcięte tak, żeby nie dotykały podłogi. Najlepiej zrobić to kilka dni przed wystawą, bo gdyby się zdarzyło przyciąć któryś z nich zbyt krótko, zdąży się wygoić. Włos miedzy opuszkami palców musi być wycięty, czasem w tym miejscu tworzy się zbity filc, który uwiera przy chodzeniu i powoduje odleżynę. Trzeba go ostrożnie wyciąć a skórę posmarować maścią leczniczą. Jest to bardzo ważne, bo pies może kuleć i nie będzie w stanie odpowiednio zaprezentować się w ruchu. Jeśli wystawa odbywa się w hali, na gładkiej betonowej posadzce, pies może się ślizgać i mieć trudności z utrzymaniem równowagi. Istnieje specjalny balsam, który tworzy na opuszce warstewkę przeciwpoślizgową, zwiększa przyczepność i pozwala zlikwidować ten problem.


PL RO Champion SZELMA VADE MECUM Kaprys Rejenta
Interchampion PL RO Champion WILMA VIS ATTRACTIVA Kaprys Rejenta

 
Pamiętajmy, żeby psa nie zatuczyć, bo u niskiego i ciężkiego clumber spaniela każdy nadmiar tkanki tłuszczowej będzie bardzo widoczny. Nadwaga powoduje, że pies traci proporcje, elegancję i sportową kondycję. Łączy się to z koniecznością odpowiedniego wytrenowania, choć to akurat dotyczy wszystkich ras. Pies na wystawie musi mieć nienaganną sylwetkę, biegać sprężyście i bez wysiłku, bo tylko wtedy można liczyć na sukces.

Jak zawsze na zakończenie dokładnie szczotkujemy sierść i oceniamy wygląd psa. Jego szata powinna tworzyć harmonijną całość, po wyszczotkowaniu może się okazać, że konieczna jest jakaś niewielka korekta: delikatne wycieniowanie niektórych miejsc lub wyskubanie pojedynczych, odstających i psujących linię włosów. Ostatnią czynnością jest wyrównanie włosa pod brzuchem nożyczkami degażującymi. Na zdjęciach widać, jak powinien wyglądać pies prawidłowo przygotowany do wystawy.

Kilka dni przed wystawą pies musi być wykąpany a jego sierść wysuszona suszarką i wymodelowana włosianą szczotką. Przy poprzednich kąpielach warto zaobserwować po ilu dniach od mycia szata psa prezentuje się najlepiej, wtedy będziemy wiedzieć kiedy trzeba go wykapać, żeby w dniu wystawy był w szczytowej formie. Bardzo ważne jest suszenie, w czasie którego spryskujemy sierść odżywką do szczotkowania i modelujemy ją włosianą szczotką. Bezpośrednio po wysuszeniu pies nie powinien się położyć, bo ciepła sierść brzydko się pozagniata.


Przed wejściem na ring


PL Champion NEQUAM Kaprys Rejenta (Maniek)
rewelacyjny ruch i szata

 
Pół godziny przed pokazem idziemy z psem na mały spacer, żeby się rozruszał i załatwił potrzeby fizjologiczne. Sierść będzie się wspaniale prezentowała, jeśli przed wejściem na ring wyszczotkujemy ją miękką szczotką i delikatną mgiełką, z odległości 20-25 cm spryskamy odżywką nabłyszczającą. W miejscach gdzie sierść jest przylegająca przecieramy ją zgodnie z kierunkiem wzrostu włosa miękką szmatką dla na dania połysku. Resztę owłosienia, a zwłaszcza frędzle starannie rozczesujemy.

Od tego momentu, aż do wejścia na ring pies nie może się położyć, żeby nie zabrudzić sierści. Jeśli z nim trochę w tym czasie pobiegamy wprawimy go w doskonały nastrój i będzie się lepiej wystawiał. Teraz już tylko sprawdzamy czy nie ma śpiochów w oczach, zakładamy cienką, elegancką, stonowaną z barwą sierści ringówkę, po czym energicznym krokiem wchodzimy na ring.

Powodzenia!


Radzimy
:

Wystawiając psa o tak obfitym owłosieniu warto mieć zawsze w kieszeni włosianą szczotkę, żeby w każdej chwili móc uporządkować fryzurę. Jeśli jej nie używamy powinna być w kieszeni lub w specjalnej przypiętej do paska torebce a nie w ręce, bo nie tylko przeszkadza, ale jeszcze na domiar złego wplątać się w sierść. Psy z obwisłymi faflami podczas upału potrafią się ślinić. Warto mieć małą frotową szmatkę, żeby go dyskretnie wytrzeć, bo zaśliniony pies nie prezentuje się elegancko.

Trzeba bardzo uważać na białą ringówkę, bo jeśli jej biel będzie zbyt intensywna, sierść może się przy niej wydawać szara lub przyżółcona. Przed wystawą warto przyłożyć i sprawdzić.


Uwaga:

Regulamin wystaw psów rasowych precyzuje: „Zabronione jest traktowanie szaty, skóry i nosa jakimikolwiek środkami, które zmieniają ich strukturę, kolor lub stan. Dopuszcza się jedynie strzyżenie, trymowanie, czesanie i szczotkowanie.”

Wystawa jest konkursem piękności, nie da się ukryć, że większość psów jest przygotowywana przy pomocy różnego rodzaju kosmetyków i zabiegów podkreślających lub poprawiających urodę. Jest to wiedza bardzo pilnie strzeżona, zdobywa się ją przeważnie metodą prób i błędów, dlatego zdecydowaliśmy się początkującym wystawcom to i owo podpowiedzieć. Zajrzyjcie do zakładki "Wystawy-jak poprawić urodę?" Ilość odwiedzin na tych stronach dowodzi, że ten temat budzi bardzo duże zainteresowanie.

Decyzja: poprawiać czy nie poprawiać, należy wyłącznie do właściciela. Tym, którzy się na to decydują radzimy: wypróbujcie wcześniej i nabierzcie wprawy, kosmetyków używajcie w domu a nie na wystawie, chyba, że w namiocie, zawsze dyskretnie i z umiarem.

Powrót

Skomentuj artykuł - napisz, jeśli chcesz poszerzyć zawarte w nim informacje lub podzielić się swoim doświadczeniem. Masz ciekawy tekst lub zdjęcia swojego autorstwa skontaktuj się z nami. Wszystkich chętnych do współpracy serdecznie zapraszamy!

E-mail: *
Treść: *

Prawa autorskie

Wszystkie ma- teriały publiko- wane w tym serwisie są chronione pra- wami autor- skimi. Kopiowanie całości lub części jest zabronione.
Projekt i wykonanie: Blueprint
Wszelkie prawa zastrzeżone dla piesporadnik.pl 2024
PiesPoradnik.pl ul. Grunwaldzka 487 B 80-309 Gdańsk

Zakaz kopiowania - wszystkie teksty, zdjęcia i materiały graficzne publikowane w tym portalu są chronione prawem autorskim i nie mogą być kopiowane.